Ο κοινωνικός λειτουργός πρέπει να διακρίνεται από υπευθυνότητα, ευσυνειδησία και αγάπη για τον άνθρωπο. Χρειάζεται να μπορεί να κατανοεί το πρόβλημα του ατόμου-πελάτη και να είναι σε θέση να κρίνει και να ενεργεί χωρίς προκατάληψη. Η απόκτηση δεξιοτήτων συμβουλευτικής και η διαρκής ενημέρωση σε θέματα κοινωνικής πολιτικής, όπως και σε νομικά ζητήματα, θεωρούνται απαραίτητα εφόδια για τον επαγγελματία κοινωνικό λειτουργό.
Το κύριο έργο του κοινωνικού λειτουργού αφορά:
- στη συμβουλευτική υποστήριξη κυρίως ατόμων που ανήκουν στα "ευπαθή" κοινωνικά στρώματα και βιώνουν ή απειλούνται από κοινωνικό αποκλεισμό,
- στη συνεργασία με δημόσιους φορείς κοινωνικής πρόνοιας και οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης με σκοπό την ενημέρωση και υποστήριξη σε ζητήματα περίθαλψης ή χορήγησης επιδομάτων για απόρους, άτομα με αναπηρίες ή άλλες ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένους, παλιννοστούντες, αποφυλακισμένους, ανέργους,
- στη συνεργασία με ιδρύματα κοινωνικής φροντίδας, νοσοκομεία, κέντρα αποτοξίνωσης και σωφρονιστικά καταστήματα, με σκοπό την κοινωνικοποίηση και την αποϊδρυματοποίηση των ατόμων που βρίσκονται σε αυτά.
Η κοινωνική εργασία είναι μια εφαρμοσμένη επιστήμη που ακολουθεί συγκεκριμένες επιστημονικές αρχές και επαγγελματική δεοντολογία. Οι επαγγελματίες κοινωνικοί λειτουργοί διεκδικούν τις τελευταίες δεκαετίες ποιοτική αναβάθμιση στον κλάδο τους, προσπαθώντας να τον αποσπάσουν από το πνεύμα εθελοντισμού και τον προνοιακό χαρακτήρα που το χαρακτήριζε παλιότερα.